Czym jest odpowietrzanie i dlaczego jest kluczowe w motoryzacji?
Odpowietrzanie to proces usuwania powietrza z zamkniętych układów w pojeździe. Najczęściej dotyczy to układu hamulcowego oraz układu chłodzenia. Obecność powietrza w tych systemach może prowadzić do poważnych problemów z ich funkcjonowaniem, a co za tym idzie – do obniżenia bezpieczeństwa jazdy. W układzie hamulcowym powietrze powoduje „miękką” i nieskuteczną pedał hamulca, co może skutkować wydłużeniem drogi hamowania lub całkowitą utratą hamulców. W układzie chłodzenia powietrze zakłóca cyrkulację płynu, prowadząc do przegrzewania silnika i jego potencjalnego uszkodzenia. Dlatego odpowietrzanie jest czynnością serwisową, której nie można lekceważyć.
Odpowietrzanie układu hamulcowego – krok po kroku
Proces odpowietrzania hamulców wymaga precyzji i często pomocy drugiej osoby. Zazwyczaj zaczyna się od najdalszego od pompy hamulcowej koła, a kończy na najbliższym. Oto podstawowe kroki:
- Sprawdzenie poziomu płynu hamulcowego: Upewnij się, że zbiorniczek płynu hamulcowego jest odpowiednio napełniony.
- Przygotowanie: Potrzebne będą klucz do odpowietrzników, przezroczysta rurka i pojemnik na zużyty płyn. Rurkę nałóż na odpowietrznik jednego z zacisków hamulcowych. Drugi koniec rurki zanurz w pojemniku z niewielką ilością płynu hamulcowego.
- Pompowanie pedałem: Pomocnik naciska kilkukrotnie pedał hamulca, aż poczuje wyraźny opór. Następnie trzyma pedał wciśnięty.
- Otwarcie odpowietrznika: W tym momencie należy delikatnie odkręcić odpowietrznik. Płyn wraz z powietrzem wypłynie przez rurkę do pojemnika.
- Zamknięcie odpowietrznika: Po ustaniu wypływu płynu i powietrza, odpowietrznik należy zakręcić.
- Powtórzenie cyklu: Pomocnik powoli zwalnia pedał hamulca. Cały cykl (pompowanie, przytrzymanie, otwarcie, zamknięcie, zwolnienie) powtarza się dla każdego koła, aż z rurki zacznie wypływać czysty płyn bez pęcherzyków powietrza.
- Kontrola poziomu: W trakcie procesu należy regularnie kontrolować poziom płynu w zbiorniczku i uzupełniać go, aby zapobiec zasysaniu powietrza do układu.
- Dokręcenie: Po zakończeniu odpowietrzania, wszystkie odpowietrzniki należy dokręcić z odpowiednim momentem.
Dlaczego powietrze w układzie hamulcowym jest tak niebezpieczne?
Obecność powietrza w układzie hamulcowym jest niezwykle groźna, ponieważ powietrze jest ściśliwe, w przeciwieństwie do płynu hamulcowego, który jest praktycznie nieściśliwy. Kiedy naciskasz pedał hamulca, pompa hamulcowa próbuje przekazać ciśnienie na tłoczki w zaciskach. Jeśli w układzie znajduje się powietrze, część siły nacisku jest zużywana na ściskanie tych pęcherzyków powietrza, zamiast na bezpośrednie działanie na klocki hamulcowe. Efektem jest miękki pedał hamulca, który można wcisnąć znacznie głębiej niż zwykle. W skrajnych przypadkach, gdy powietrza jest bardzo dużo, hamulce mogą przestać działać całkowicie. Dlatego odpowietrzanie układu hamulcowego jest tak ważne dla bezpieczeństwa.
Odpowietrzanie układu chłodzenia – dlaczego jest konieczne?
Podobnie jak w układzie hamulcowym, odpowietrzanie układu chłodzenia jest niezbędne po każdej ingerencji w jego system, na przykład po wymianie płynu chłodniczego, termostatu, pompy wody czy chłodnicy. Powietrze uwięzione w obiegu płynu chłodniczego może powodować powstawanie tzw. „korków powietrznych”, które blokują przepływ cieczy. Skutkuje to nierównomiernym chłodzeniem silnika, a w konsekwencji jego przegrzewaniem. Objawy mogą być różne: od podwyższonej temperatury silnika, przez niewydajne ogrzewanie wnętrza pojazdu, aż po uszkodzenie uszczelki pod głowicą czy samego bloku silnika.
Metody odpowietrzania układu chłodzenia
Istnieje kilka metod odpowietrzania układu chłodzenia:
- Metoda tradycyjna: Polega na uruchomieniu silnika i pozostawieniu go na biegu jałowym. Następnie należy otworzyć specjalne odpowietrzniki znajdujące się w najwyższych punktach układu chłodzenia (często przy termostacie lub na wężach). Pozwala to na ucieczkę zgromadzonego powietrza. Proces trwa do momentu, aż zacznie wypływać płyn bez pęcherzyków powietrza. Podczas tej operacji należy stale kontrolować poziom płynu w zbiorniczku wyrównawczym i uzupełniać go w razie potrzeby.
- Metoda z podciśnieniem: Jest to nowocześniejsza i często bardziej efektywna metoda. Specjalne urządzenie generuje podciśnienie w układzie, które zasysa płyn i jednocześnie wypycha powietrze. Ta metoda jest często stosowana w profesjonalnych warsztatach.
- Metoda z ciśnieniem: Polega na wtłoczeniu płynu do układu pod niewielkim ciśnieniem, co również pomaga usunąć powietrze.
Ważne jest, aby po odpowietrzaniu układu chłodzenia dokładnie sprawdzić jego szczelność oraz poziom płynu po ostygnięciu silnika.
Kiedy należy przeprowadzić odpowietrzanie?
Odpowietrzanie powinno być przeprowadzone w następujących sytuacjach:
- Po wymianie płynu hamulcowego lub innych elementów układu hamulcowego (np. przewodów hamulcowych, cylinderków, zacisków).
- Po wymianie płynu chłodniczego lub jakichkolwiek elementów układu chłodzenia (chłodnica, pompa wody, termostat, węże).
- Po zdemontowaniu i ponownym zamontowaniu elementów, które mogły spowodować dostanie się powietrza do układu.
- Gdy zauważysz nieprawidłowości w działaniu hamulców (miękki pedał, słabe hamowanie) lub układu chłodzenia (przegrzewanie silnika, brak ogrzewania).
Regularne sprawdzanie stanu układów i odpowietrzanie w razie potrzeby to klucz do długiej żywotności pojazdu i Twojego bezpieczeństwa.
